فواید مصرف روغن کتان یا زغر

نام لاتین و علمی، Linum usitatissimum، به معنی «مفیدترین» 
دری؛ کتان، زغر
پشتو؛ کتان
ازبیکی؛ زغر

زغر یا کتان ازجمله نباتات صنعتی (تیلی) بوده که از زمانهای بسیارقدیم دربرخی ازنقاط که دارای شرایط وآب هوای مناسب برای این نبات بوده از جمله در کشور عزیز ما افغانستان کشت گردیده و ازدانه زغربشکل ثابت ویا آسیاب شده استفاده میشود.
زغرمنبع عمده روغن نباتی بوده که ازتخم آن تیل بدست می آید ومحصولات اضافی آن بنام کنجاره یادشده که جهت تغذیه حیوانات بکارمیرود.

دانه کتان حاوی منابع زیر مانند؛
اسید های چرب؛  امگا۳ ،امگا۶ ، امگا۹، 
ویتامین ها؛  B3, B5, B6 ,B2, B1،C، E
منرال ها؛
مگنیزیم، فاسفورس، پروتئین، آهن، جست وهمچنان حاوی مقدار زیادی فیبر محلول و غیر محلول میباشد. 
بنابراین به عنوان یک مکمل مهم غذایی، که عملکردی مانند یک مولتی ویتامین را دارد، شناخته شده است.

امگا ۳ که در روغن دانه های کتان موجود است حاوی  اسیدهای چرب ضروری غیری مشبوع است که بدن انسان قابلیت ساخت آنرا ندارد. مانند؛
α-linolenic acid  (ALA)
Eicosapentaenoic acid (EPA) Anddocosahexaenoic acid (DHA)

خواص کتان
کتان قوه هاضمه را بهبود می بخشد، میزان قند خون را ثابت نگه می دارد، با تشکیل تومور مقابله می کند و سلامت قلبی عروقی را در پی دارد.
این دانه ها که خاصیت ضدالتهابی دارد،  التهاب را در بیماری هایی مانند نفستنگی، التهاب استخوان و مفصل، آرتریت روماتوئید، سردردی های میگرنی و پوکی استخوان کاهش می دهد.
روغن آن که حاوی مقادیر زیاد اسید های چرب غیر مشبوع است کلسترول را کاهش داده از لخته شدن خون پیشگیری نموده از بلند رفتن فشار خون جلوگیری می کند. در نتیجه خطر بروز بیماری قلبی نیز کاهش میابد.
کتان با محافظت از سلول های روده، مواد سرطان زا و رادیکال های آزاد و همچنین خطر بروز سرطان روده را کاهش می دهد.
چربی اشباع نشده امگا۳ موجود در آن به کاهش فشار خون کمک و از بالا رفتن فشار خون جلوگیری می کند.
مصرف دانه کتان همراه با رژیم غذایی کم چرب، در کنترل سرطان پروستات در مردان موثر است.
این دانه ها خاصیت انرژی زایی دارد و به هنگام استرس، به فرد آرامش می دهد.
تعادل هورمونی این روغن در درمان علائم یائسگی (Menopause)، درد قاعدگی زنان مفید است.
این روغن که منبع تغذیه عصب است، برای درمان بیماری پارکینسون موثر است.
بنا به موجودیت دوکوزاهگزانوئیک اسید افراد مسن با مصرف این روغن می توانند عملکرد ذهنی خود را تقویت بخشند.
طبق تحقیقات روغن دانه کتان در درمان بیماری ام اس موثر است. (Multiple sclerosis یک بیماری التهابی است که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند)
مصرف این روغن دردهای مکرر، ناگهانی و شدید مفاصل و ورم در بیماران مبتلابه نقرس را کاهش می دهد.
بیماران مبتلا به اسما یا نفستنگی برای التیام حمله های اسما  به طور مرتب از این روغن استفاده کنند.
این روغن می تواند التهاب را التیام بخشد و هر نوع آسیب مجرای روده را بهبود بخشد، علاوه بر آن، این روغن مانع ایجاد سنگ صفرای دردناک و حتی سنگ های موجود را از بین می برد.
سرطان سینه و روده در افرادی که به طور منظم دانه کتان مصرف می کنند کمتر مشاهده شده است.
پودر دانه کتان قبل از غذا برای کاهش اشتها و یا همراه با غذا صبح و چاشت برای کنترل هضم غذا و کاهش چربی و کاهش نفخ و باد و پاک کردن جهاز هاضمه مفید است. 
از روغن کتان فقط برای استفاده بر روی غذا و به صورت سرد استفاده کنید چرا که روغن کتان یکی از روغن هایی است که سریع اکسیدیشن می شود و اگر بسوزد و موجب ضررهایی برای بدن می شود که کار سلول ها را مختل می کند.
در صورت مالش بر روی جلد هر نوع ناراحتی پوستی مانند آکنه (بخار های روی جلد) ، اگزما، سوختگی از اثر نور آفتاب و داء الصدف(Psoriasis) را درمان می کند.
کاهش نفخ
تخم کتان دارای میزان زیادی فیبر محلول و نا محلول است که به خوبی می تواند به هضم غذا در معده کمک کند و نفخ شکم را از بین ببرد و قبضیت را ریشه کن کند و افزایش اندازه شکم ناشی از قبضیت را از بین ببرد. برای اینکه از این اثر تخم کتان بهره مند شوید تخم کتان را پودر کرده و در نمکدانی بریزید و در هر بار مصرف غذا از آن استفاده کنید. تخم کتان بیشتر در ماست، شیر، سلاد مورد استفاده قرار می گیرد
کاهش اشتها؛
از آنجا که تخم کتان یک دانه روغنی است می تواند موجب احساس سیری شود بنابراین اگر ۳۰ دقیقه قبل از مصرف غذا از یک قاشق پودر تخم کتان استفاده کنید احساس سیری به شما دست داده و نمی توانید زیاد غذا بخورید که به مرور زمان موجب کاهش وزن و کاهش چربی شکم می شود
امگا ۳ و کاهش کلسترول
این ماده موجود در تخم کتان دارای خواص مهمی است که کلسترول خون را در طی ۸ هفته کاهش میدهد. اگر روزی ۲۰ گرام از تخم پودر شده کتان را در ۸ هفته مصرف کنید سطح کلسترول را به خوبی کاهش خواهید داد.
تخم کتان با تنظیم سطح انسولین موجب کاهش هوس خوردن غذاهای چرب در بدن می شود که خود نقش بسیار مهمی در کاهش وزن و کاهش چربی شکم دارد.

عوارض جانبی احتمالی؛
روغن زغر در صورت مصرف درست برای اکثر اشخاص بی خطر است ولی دوزهای زیاد و بیش از حد می تواند باعث اسهال شده و یا احتمالآ واکنش های آلرژیک به همراه داشته باشد.